Jak wygląda kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców?

Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce to proces, który wymaga przestrzegania określonych procedur i przepisów prawnych. W tym celu, wyznaczone przez państwo polskie organy przeprowadzają kontrole legalności – procedurę umożliwiającą walkę z nielegalnymi praktykami oraz wymuszającą odpowiednią postawę wśród pracodawców i pracujących w Polsce imigrantów. Na czym polega i jak wygląda kontrola legalności zatrudnienia? Dowiesz się z poniższego artykułu.

• Kto upoważniony jest do przeprowadzania kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców?
• Kiedy stwierdza się nielegalne zatrudnianie cudzoziemców?
• Jak wygląda kontrola legalności zatrudnienia?
• Jakie dokumenty wymagane są podczas kontroli legalności zatrudnienia?
• Środki odwoławcze

Kto upoważniony jest do przeprowadzania kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców?

Do przeprowadzania kontroli uprawnione są odpowiednie organy administracji państwowej, w tym Inspektorat Pracy oraz Straż Graniczna. Oba organy mają prawo wejścia na teren zakładu pracy, ściśle ze sobą współpracują, przy czym ich role nieco się od siebie różnią.

Specjalistyczne sekcje okręgowe PIP przeprowadzają badania legalności zatrudnienia cudzoziemców, w tym również analizują szczegóły dotyczące zgłoszenia cudzoziemca do ubezpieczenia społecznego, opłacania składek na Fundusz Pracy.

Kontrola prowadzona przez Straż Graniczną dotyczy różnych rodzajów podmiotów, włączając w to firmy, gospodarstwa domowe, osoby fizyczne oraz cudzoziemców prowadzących własną działalność gospodarczą w Polsce. Dodatkowo, w ramach swoich kompetencji, Straż Graniczna przeprowadza kontrole legalności pobytu obcokrajowców na terytorium Polski.

Kiedy stwierdza się nielegalne zatrudnianie cudzoziemców?

Podstawą legalnego zatrudnienia jest legalność pobytu cudzoziemca na terytorium Polski. Przed zatrudnieniem, pracodawca musi upewnić się, że osoba zza granicy posiada odpowiedni dokument uprawniający go do przebywania na terytorium naszego kraju. Przykładem naruszenia przepisów będzie zatrudnienie imigranta posługującego się wizą turystyczną.

Po upewnieniu się co do legalności pobytu, kolejnym krokiem jest wyrobienie odpowiedniego pozwolenia na pracę. Zawarta w kolejnym kroku umowa z imigrantem musi być sporządzona w sposób zgodny z wymogami prawa i uwzględniać warunki określone w pozwoleniu na pracę. Zmniejszenie wynagrodzenia czy zmiana stanowiska przy niezmienionym brzmieniu umowy jest przykładem naruszenia przepisów.

W tych przypadkach można stwierdzić nielegalne zatrudnianie cudzoziemców:

• Brak ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce;
• Posługiwanie się dokumentem pobytowym, który nie uprawnia do podjęcia pracy;
• Brak odpowiedniego pozwolenia na pracę lub praca na innych warunkach niż te zawarte w pozwoleniu;
• Brak umowy (tzw. praca na czarno);

Jak wygląda kontrola legalności zatrudnienia?

Kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców może odbywać się w formie planowej wizyty inspektorów pracy lub Straży Granicznej w miejscu podmiotu kontrolowanego bądź w biurze firmy trzeciej, ale także w formie kontroli niezapowiedzianej (po uprzednim donosie lub skardze).

Podczas kontroli sprawdzane są m.in. dokumenty potwierdzające legalność zatrudnienia cudzoziemców oraz spełnienie warunków dotyczących warunków pracy.

Kontrola przeprowadzana jest zazwyczaj przez co najmniej dwóch inspektorów, którzy muszą przedstawić swoje legitymacje służbowe oraz odpowiednie upoważnienie.

Jeżeli w toku kontroli nie zostaną stwierdzone naruszenia przepisów, przedstawiciel organu kontrolującego sporządza notatkę urzędową. W przypadku stwierdzenia naruszeń sporządzany jest protokół pokontrolny.

Jakie dokumenty wymagane są podczas kontroli legalności zatrudnienia?

Przed planowaną kontrolą należy przygotować w szczególności:

• Akta osobowe cudzoziemców, wraz z dokumentami potwierdzającymi prawo do pobytu w Polsce;
• Dokumenty uprawniające cudzoziemca do wykonywania pracy na terenie RP (np. zezwolenie na pracę, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi)
• Umowy zawarte z pracownikami (umowy o pracę, cywilnoprawne);
• Wnioski urlopowe, listy płac, potwierdzenia wypłat wynagrodzeń;
• Badania wstępne i okresowe pracowników;
• Potwierdzenie odbycia przez pracowników szkolenia BHP.

Środki odwoławcze

Firma, w której została przeprowadzona kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców może złożyć sprzeciw wobec podjętych przez PIP lub Straż Graniczną działań. Mówi o tym art. 59 ustawy Prawo Przedsiębiorców.

Podstawą takiego odwołania może być:

• Brak okazania legitymacji i/lub upoważnienia przez przedstawicieli organu kontroli;
• Niepoinformowanie podmiotu kontrolowanego o jego uprawnieniach i obowiązkach w trakcie kontroli;
• Przeprowadzenie czynności podczas nieobecności przedstawiciela podmiotu kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej;
• Prowadzenie równocześnie więcej niż jednej kontroli u tego samego przedsiębiorcy;
• Przekroczenia dopuszczalnego czasu trwania kontroli (od 12 do 24 dni roboczych);

Podsumowanie

Kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu przestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania osób zza granicy. Organizacje, które nielegalnie zatrudniają cudzoziemców, narażają się na surowe konsekwencje, dlatego ważne jest, aby przestrzegać obowiązujących przepisów i dokładnie sprawdzać dokumenty pracowników.