Na czym polega materialna odpowiedzialność pracownika?
Jakie zapisy w Kodeksie pracy regulują kwestię materialnej odpowiedzialności pracownika za wyrządzone szkody na rzecz pracodawcy? Jakie rodzaje odpowiedzialności za ewentualne szkody ciążą na zatrudnionym? Kiedy firma może domagać się od pracownika odszkodowania? Przeczytaj ten artykuł, by zdobyć najważniejsze informacje z tego zagadnienia.
Materialna odpowiedzialność pracownika a kodeks pracy
Według art. 114. Kodeksu pracy, osoba, która wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządziła pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według określonych zasad.
Rodzaje odpowiedzialności materialnej pracownika
Możemy wyszczególnić dwa rodzaje odpowiedzialności materialnej pracownika: odpowiedzialność pracownika na zasadach ogólnych za szkodę wyrządzoną pracodawcy oraz odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi.
1. Odpowiedzialność na zasadach ogólnych
Pracownik z momentem nawiązania stosunku pracy zostaje zobowiązany do dbałości o dobro zakładu pracy, chronienia jego mienia oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.).
W związku z tym, nie ma potrzeby podpisywania dodatkowej umowy, by zobowiązać pracownika do ponoszenia odpowiedzialności za ewentualne szkody.
Odpowiedzialność materialna pracownika na zasadach ogólnych obejmuje:
- szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej (odpowiedzialność w ograniczonym zakresie),
- szkodę wyrządzoną z winy umyślnej (odpowiedzialność w pełnej wysokości).
W przypadku nieumyślnie wyrządzonej szkody, pracownik może zostać zobowiązany do jej naprawienia, a pracodawca ma prawo dochodzić odszkodowania w wysokości odpowiadającej rzeczywistej stracie, jednak nie wyższej niż trzykrotność miesięcznego wynagrodzenia pracownika.
Natomiast jeśli szkoda została wyrządzona z winy umyślnej, pracownik ponosi pełną odpowiedzialność materialną za wszelkie straty powstałe z jego winy. W takim przypadku pracodawca może żądać odszkodowania w wysokości pełnej wartości szkody, bez ograniczenia do trzykrotności wynagrodzenia, jednak to na nim spoczywa obowiązek udowodnienia szkody i winy pracownika.
2. Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
Firma zatrudniając pracownika może powierzyć mu mienie potrzebne do realizacji obowiązków służbowych (np. zaliczki, komputer, narzędzia, środki ochrony indywidualnej, odzież). Wydanie mienia powinno być zrealizowane w taki sposób, aby pracownik dokładnie wiedział, jaki rodzaj, ilość i wartość rzeczy znajduje się w jego posiadaniu oraz powinien wyrazić na to zgodę.
Pracownik, który przyjął od pracodawcy mienie, ponosi pełną odpowiedzialność za powstałą szkodę. Co istotne, w tym przypadku obowiązuje domniemanie winy pracownika.
Pracownik może się od niej uwolnić przez udowodnienie, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, takich jak:
- kradzież przez osobę trzecią
- niedostateczne zabezpieczenie przed dostępem osób z zewnątrz
- brak właściwej organizacji pracy.
W przypadku zniszczenia mienia pracownik odpowiada w pełnej wysokości niezależnie od tego, czy szkoda powstała z winy umyślnej, czy też nieumyślnej.
W sytuacji, w której pracodawca powierza mienie kilku osobom jednocześnie, w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia rzeczy, pracownicy odpowiadają w częściach określonych w umowie, chyba że zostanie ustalone, że szkoda została spowodowana w całości lub w części tylko przez niektórych z nich.
Odpowiedzialność materialna pracownika a polityka firmy
Znacznie łatwiej jest zapobiegać szkodom, niż je likwidować. W związku z tym, warto do polityki firmy wprowadzić kilka zasad, które zminimalizują ryzyko uszkodzenia, zniszczenia lub skradzenia mienia, a jeżeli już do tego dojdzie – do powstania konfliktów z pracownikami, mogących rzutować na reputację firmy.
- Prewencja i edukacja
Warto zainwestować w szkolenia dla pracowników, aby uświadomić im znaczenie odpowiedzialności materialnej oraz zasady bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z powierzonych im narzędzi i mienia.
- Ustalanie odpowiedzialności materialnej
Warto zawierać z pracownikami umowy o odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie. Taka umowa powinna precyzyjnie określać rodzaj powierzonego mienia, zasady jego użytkowania oraz odpowiedzialność pracownika za ewentualne szkody.
- Monitorowanie stanu mienia
Regularne kontrolowanie stanu mienia powierzonego pracownikom pozwala na szybkie wykrycie ewentualnych uszkodzeń lub braków. Należy prowadzić ewidencję powierzonego mienia oraz przeprowadzać okresowe audyty.
- Wyraźne określenie zasad
Warto jasno określić zasady korzystania z mienia firmowego oraz procedury postępowania w przypadku stwierdzenia szkody. Wszystkie zasady powinny być zawarte w wewnętrznym regulaminie firmy.
- Transparentna komunikacja
W przypadku wystąpienia szkody, ważne jest, aby pracodawca i pracownik prowadzili transparentną i otwartą komunikację. Wyjaśnienie przyczyn szkody oraz wspólne ustalenie dalszych kroków może pomóc w uniknięciu konfliktów i osiągnięciu porozumienia.
- Wykorzystanie ubezpieczeń
Warto rozważyć możliwość ubezpieczenia mienia firmowego, co pozwoli na pokrycie kosztów ewentualnych szkód.
Podsumowanie
Wprowadzenie odpowiednich procedur związanych z prewencją, edukacją oraz transparentną komunikacją dotyczącą odpowiedzialności materialnej pracowników znacznie ułatwi firmie zarządzanie ryzykiem i mieniem. Dzięki odpowiednim krokom, można nie tylko zmniejszyć liczbę incydentów, ale również budować zaufanie i odpowiedzialność wśród pracowników.
Pozostałe wpisy:
Trendy na rynku pracy w 2025 roku – na co powinni przygotować się liderzy?
Rok 2025 zapowiada się jako czas intensywnych przemian na rynku pracy, co stawia przed liderami nowe wyzwania i ogromne możliwości. Świat, który zmienia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej, wymaga od CEO i managerów elastyczności, odwagi i zdolności przewidywania. W tym artykule przedstawimy trendy, które będą miały niebagatelny wpływ na rynek pracy w 2025 roku oraz strategiami, jak liderzy mogą się do nich przygotować.
Spadek efektywności pracownika pracującego w trybie zdalnym. Co robić?
Praca zdalna, która jeszcze niedawno była postrzegana jako przywilej i narzędzie zwiększające elastyczność, dziś stała się codziennością w wielu organizacjach. Jednak wraz z jej popularyzacją pojawiły się wyzwania, które zaczęły wpływać na efektywność pracowników. Dlaczego tak się dzieje? Jak zarządzać rozproszonym zespołem, aby osiągać najlepsze wyniki? Spójrzmy na ten temat z perspektywy lidera, który chce wspierać swój zespół w osiąganiu pełnego potencjału.
Co daje badanie satysfakcji pracowników i jak go przeprowadzić?
Badanie satysfakcji pracowników to nie tylko narzędzie do zbierania danych, ale także klucz do zrozumienia, jak poprawić atmosferę pracy, produktywność i retencję talentów. Przyjrzyjmy się bliżej korzyściom płynącym z takich badań oraz najlepszym praktykom ich przeprowadzania.
Social media:
